Kalanga

Mihodzi Yebun’wa

Updated: October 18, 2016

EXTRACT FROM Ntando Dumani’s play titled ‘MIHODZI YEBUN’WA’

Ndima Yekutanga

Nhanga yekutanga

Laka loyetata mituzi hhuba latjipola, Gaabadzo wakabe eligele pekwe njinga iye ntome kwezila muntuzi wenswin’wa. Wake akalembedza homo yepulastiki panyanga hule akagadzika saka lebgwisa ebva kunokhwisa kutjigayo. Pehhugwi waka akambala baki tjitjena tjaka tjibonakala kuti hayi, makole aba manji. Bhurugwe waka akambala lebhokhadi laka litjidzwa nyana alitengegwa nabasekulu babe buya kwabo gole lakapela. Kumakumbo waka akambala hangu dzaka dzatjihakala `nyana zwimwe zwinyala zwinda zwilezwa banopinda, hhinyala gulu lelumehwe ilo lihako batobela. Wake etafuna nyonje yetjikhuwa isingapele yabanoti tjingama. N’hhuhha ihwoyu wakabe ehwelela  ehohhela kunzi waka ulimuminda kulayidza kuti wakateya. Etjaka teya wakabona nhu ehha enga wakasitila nemiti nyana esedzela. Wakahaya kuti angine poni ekumbula kuti pamwe ihazwadzi dzenjiba yaakateya. Nemhahha kwaka kuli Bhilima, dendelesi lentunhu lisina pakatambunuka palinogala, lisina hama kene bana koga banhu belida zwalo lilinhu wamwali nlanda mbuya.

Gaabadzo:       Mabuyani.

Bhilima:           Ehh, Gaa tabuya mbisana banomuka bamwe kunzi?

Gaabadzo:       Banomuka zwabo hhuba koga lapisa mhani zwipfuwo zwawhila nenyota.

Bhilima:           Eya n’hhuhha kopalusa moyo, ehhh, Kuna njelanyana yakasala mumbizi yahhulo kanyi kwenyu?  Kana kene kulibhililma ton’wa zwedu iswi boBhilima (epulula ndebvana esekelela).

Gaabadzo:       Ahh anditoziba (ehonongela pekwelukuta elingila njiba iye).

Bhilima:          (Etebela Gaabadzo nemeho esekelela) Ehhh ndoziba. Batjengedzi atenti, ……ndiye wawakatumbila ipapa ungati iwhunda yakabhakhwa nentumbgwana hahahahaha! (Ejitisa whi etjebukatjebuka) Iwha ke ndikubudze mbisana wangu, BakaTjenge ya, zwilebeleki zwikati bana mhele inazwitimbi. Tsheduka Gaa, nowotanhisiwa bo iyo. Halanga dzikati mhungubgwe njendu njendu inobuya nensungo wetjibgwa matuni mbisana wangu.

Gaabadzo:       BoSungwaha bo balume ke ya ayi! Wati ndiye wandakalinda ipapa ndiyani? Ndonyaluluka zwangu muntuzi ipapa imi, ahh! Njela yamabe mubhuzwa iyapo kunzi swikani ko bo taZwibombo besanhu bapinda kwakawoma.

Bhilima:           Ehh koga itjo Tjenge tjakatopoka iwe andingakuse nlandu kene watogwa moyo. Koga wawha tjandaleba hatenti? Ehh, ndati mhele inazwitimbi! Bakulukugwi bekati mhele mbi ndeyasenga n’ombe, yakasenga nhu babvumilana! Ndoleba ndipedza, ndoyi Bhilima busukwa gwabhikwa nephile gunokona banhutana gukan’wiwa nabokakambe kwaaa sekazo nkololo wefunye. (Edusa ntolo uwe kulimwe pfudzi ewusa kulimwe). Iti nditongoti nyabgwi mbisana wangu. (Engina zila enda emba) Ndiwe yani haa kurunjanja kurunja, ndimi luwhobo haa kurunjanja kurunja, wakasengani haa kurunjanja kurunja, hanga nenjiba mhhhh mhhhhh mhhh mhhh…

Nhanga yebubili

Gaabadzo wakasala elinga Bhilima edza enositila hule kwemiti eseka edzungudza n’holo. Wakati etjimile ipapo kabona hazwadzi yaBatjengedzi ibhuda idana mbgwa ihha nezila ya ali muyili kabona kuti ekama ipapo kusingabonakale tja anoyeta ingabe yalonga nhozo muhamilo. Wakadusa meya mubhasikili kakolisendeka pa bhato lenti ebe etangisa fulila gumbgwana lambeli nepompi. Yakahha hazwadzi iye ikama ipapo sebanhu baka bezibana.

Hazwadzi yaBatjengedzi: Gaa kotini mwanawayi, watshamba hhula kani wofulila ujen’wi balume.

Gaabadzo:       Ahh anditon’on’ola ndotjila zwangu, makumbo malelu hawa atjinditila ngayaya mani ene igo bgwisa gohakika wale saku latewuka lajali, Ndati ndipinda koga pasi pelukuta gwenzi wenyu ahh whayi libe liti nonyepa Nkololo waBango.

Hazwadzi yaBatjengedzi:   Ahh akuna tjakayipa mwana watate iti ndikutjidze, Ndagala ndimuzila yehangamidza bayisana kumakula akaTjibelu kuti ndibone kene abazolaha kana abana zebe bayisana bakhona, n’hingo wuzana mabgwatilana muzwitombgwana belaha n’ombe.

Gaabadzo:      Musimanikane nkulu ndoofulila.

Hazwadzi yaBatjengedzi:   Usihle msanangu (ejalo etola pompi kuna Gaa efulila liguta).

Bakabva babhatisana zila kubva kwakona kuti angata etini Gaa.